Można dokonać pierwszej poważnej klasyfikacji patologii dotyczących serca, w zależności od tego, czy są one spowodowane zaburzeniami obejmującymi:
- układu hydraulicznego (tj. różnych naczyń krwionośnych),
- układu elektrycznego (tj. mechanizmów elektrycznych leżących u podstaw bicia serca).
Arytmia jest stanem spowodowanym wadami układu elektrycznego i objawia się zaburzeniem rytmu lub częstotliwości bicia serca, innymi słowy oznacza serce, które bije
- zbyt szybko (tachykardia)
- zbyt wolno (bradykardia),
- nieregularnie,
- bez fizjologicznej przyczyny, jak np. uprawianie sportu, co prowadzi do chwilowego zwiększenia częstotliwości uderzeń serca.
Gdy serce nie bije prawidłowo, nie może skutecznie pompować krwi.
Gdy serce nie pompuje krwi w sposób efektywny, płuca, mózg i wszystkie inne narządy nie mogą funkcjonować prawidłowo, a w najgorszych przypadkach może dojść do ich trwałego uszkodzenia.
Serce i arytmia
Przed zagłębieniem się w temat arytmii, pomocny może być krótki przegląd tego, jak działa mięsień sercowy.
Serce jest najważniejszym mięśniem w organizmie, a każda jego strona ma 2 komory, przedsionek i komorę. Skurcze serca są zsynchronizowane: najpierw kurczą się przedsionki, a następnie komory. Normalny rytm pracy serca wynosi od 60 do 100 uderzeń na minutę (więcej można przeczytać o tym na Medonet).
- Prawy przedsionek gromadzi krew żylną, która jest bogata w dwutlenek węgla, zebraną z całego organizmu.
- Prawy przedsionek kurczy się i krew jest pompowana do komory znajdującej się poniżej (prawej komory).
- Prawa komora serca z kolei kurczy się i krew jest pompowana do płuc, gdzie oddaje dwutlenek węgla, który jest zastępowany przez natchniony tlen.
- Z płuc bogata w tlen krew jest przepychana do lewego przedsionka, a następnie do lewej komory serca, która kurcząc się rozprowadza ją po całym organizmie.
Mięśnie serca kurczą się i pompują krew dzięki niewielkiemu impulsowi elektrycznemu pochodzącemu z obszaru wewnątrz serca zwanego węzłem sercowo-przedsionkowym (SA); przy każdym uderzeniu impuls rozpoczyna się w górnej części serca i płynie w dół, lub, w bardziej medycznym ujęciu, z węzła sercowo-przedsionkowego prąd elektryczny przemieszcza się przez włókna serca, które działają jak przewody elektryczne, aż dotrze do innego obszaru w komorach serca zwanego węzłem przedsionkowo-komorowym lub węzłem AV. Z węzła AV prąd elektryczny wędruje do komór serca, powodując ich skurcz.
Każdy problem podczas tego procesu może spowodować arytmię. Na przykład w migotaniu przedsionków sygnały elektryczne przepływają przez przedsionek w sposób szybki i nieuporządkowany, powodując drżenie zamiast prawidłowego skurczu.
Arytmia nadkomorowa
Arytmie nadkomorowe są to epizody częstoskurczu, które mają swoje źródło w węźle przedsionkowym lub przedsionkowo-komorowym; wśród różnych rodzajów arytmii nadkomorowych znajdują się: migotanie przedsionków, trzepotanie przedsionków, napadowy częstoskurcz nadkomorowy, Wolffa-Parkinsona-White’a (WPW).
Migotanie przedsionków (atrial fibrillation)
Migotanie przedsionków jest prawdopodobnie najbardziej przerażającą z arytmii, ponieważ powoduje szczególnie szybkie i nieregularne uderzenia przedsionków.
Impuls bicia serca nie pochodzi z węzła zatokowo-przedsionkowego, jak to się normalnie dzieje, ale z obszarów w pobliżu żył płucnych w lewym przedsionku; sygnały nie płyną już normalnie i mogą rozprzestrzeniać się w całym przedsionku w sposób szybki i niezorganizowany.
Ściany przedsionków „fibrylują” i nie kurczą się już synchronicznie, zamiast tego biją chaotycznie i bez regularności, często obejmując również komory.
Największym zagrożeniem jest udar zakrzepowo-zatorowy, czyli tworzenie się skrzepów (skrzeplin) w wyniku zastoju krwi; niebezpieczeństwo pojawia się, gdy trafiają one z powrotem do krwiobiegu, gdzie mogą zatkać tętnicę mózgową (udar), co może prowadzić do powstania skrzepu krwi.
- tętnicy mózgowej (udar mózgu),
- jelitowy (zawał jelitowy),
- nerkowy (zawał nerki)
- lub skierowane do innych organów.
Komorowe zaburzenia rytmu serca
Arytmie te powstają w dolnych komorach serca, komorach. Mogą one być bardzo niebezpieczne i wymagają natychmiastowej pomocy medycznej.
Choroba wieńcowa, zawały serca, osłabienie serca i inne zaburzenia są najczęstszą przyczyną.
Jednym z przykładów jest częstoskurcz komorowy, arytmia, która ma swoje źródło w komorach i powoduje przyspieszone bicie serca; może trwać tylko kilka uderzeń lub trwać dłużej (utrwalony częstoskurcz komorowy), przekształcając się w nagły przypadek medyczny, ponieważ serce staje się niezdolne do prawidłowego pompowania krwi; może również przekształcić się w migotanie komór, chaotyczną arytmię, która powoduje niewystarczającą liczbę skurczów komór do pompowania krwi do obiegu.
W ciągu kilku minut może dojść do zgonu, o ile nie zostanie użyty defibrylator.
Bradyarytmie
Są to arytmie charakteryzujące się wolniejszym od normalnego rytmem serca; jeśli jest on zbyt niski, krew może nie być w stanie dotrzeć do mózgu, powodując tym samym śmierć danego pacjenta.
U dorosłych, tętno poniżej 60 uderzeń na minutę jest uważane za bradyarytmię, ale niektóre osoby fizjologicznie mają wolną akcję serca (zwłaszcza jeśli są sportowcami) i oczywiście w tych przypadkach nie jest to niebezpieczne i nie powoduje objawów.
Bradyarytmia może być spowodowana przez:
- zawały serca,
- schorzenia, które uszkadzają lub modyfikują aktywność elektryczną serca, takie jak leniwa tarczyca lub starzenie się,
- Zmiana stężenia określonych cząsteczek we krwi, np. potasu,
- niektóre leki, takie jak beta-blokery, niektóre leki antyarytmiczne i digoksyna.
Jestem absolwentem Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie, a obecnie pracuję jako doradca personalny w zakresie zdrowia, aktywności fizycznej i odchudzania. Pracuję z klientami już od ponad 10 lat i lubię pomagać im w poprawie ich życia w każdy możliwy sposób. Moim nadrzędnym celem jest pomoc jak największej liczbie osób w realizacji ich marzeń i osiąganiu celów.