Chociaż czasy, kiedy zielone jabłko było jedynym owocem zalecanym dla diabetyków dawno minęły, nadal zbyt często słyszymy, że osoby te powinny powstrzymać się od spożywania owoców. W innych przypadkach zalecamy po prostu unikanie słodszych lub cukrowych odmian, preferując te o niskim indeksie glikemicznym.
Dla wielu chorych na cukrzycę ograniczenie spożycia owoców jest ograniczeniem odczuwanym jako poważny niedostatek i restrykcja dietetyczna.
Chorzy na cukrzycę, zwłaszcza typu 2, wymagają dokładniejszej kontroli stężenia glukozy we krwi niż osoby zdrowe. W tym celu, specjalista ds. żywienia, który zarządza nawykami diabetyka, musi być w stanie „dopasować” wszystkie produkty spożywcze najczęściej spożywane przez daną osobę, optymalizując zarówno porcje, jak i częstotliwość ich spożywania; owoce nie są tu wyjątkiem!
Dla kontroli glikemii istotne jest, aby chorzy na cukrzycę zwracali uwagę, aby nie przekraczać ładunku glikemicznego, ograniczając porcje pokarmów o dużej gęstości węglowodanów, w tym: makaronów, pieczywa, owoców i niektórych warzyw. Oczywiście, analizując właściwości odżywcze tych produktów, widać wyraźnie, że pochodne zbóż są trudniejsze do zarządzania, a w porównaniu z nimi owoce i warzywa wydają się mniej problematyczne. To może być błąd! Dla klinicystów nie jest to z pewnością nowość, ale należy zaznaczyć, że często dysmetaboliczni chorzy na cukrzycę mają nawyki żywieniowe zupełnie odbiegające od normy; nierzadko spotyka się porcje ziemniaków, marchwi i papryki sięgające 400g, w połączeniu z dziennym spożyciem owoców sięgającym 1000g/dobę. Ponadto, ilość węglowodanów wprowadzonych z tymi pokarmami powinna być dodana do tej pochodzącej ze zbóż; w tym przypadku, hiperglikemia jest nieunikniona.
Aby zapobiec osiągnięciu przez diabetyków wysokiego poziomu glukozy we krwi, ale bez pozbawiania ich owoców i niektórych warzyw, konieczne jest zmniejszenie częstotliwości spożycia, jak również porcji wszystkich wyżej wymienionych pokarmów.
Rafinowane zboża i ich pochodne muszą być zredukowane i mogą być zastąpione przez żywność pełnoziarnistą lub lepiej przez rośliny strączkowe, jak również owoce o wysokim indeksie glikemicznym i obciążeniu muszą być zastąpione (nawet jeśli nie całkowicie) przez żywność z tej samej kategorii, ale mniej hiperglikemiczną; to samo dotyczy warzyw.
Znaczenie ładunku glikemicznego
W rzeczywistości, jeśli chodzi o owoce i cukrzycę, nie ma absolutnych zakazów. To prawda, że niektóre owoce zawierają więcej cukru, ale to nie usprawiedliwia ich całkowitego usunięcia ze stołu diabetyka. Nie wolno nam zapominać, że całkowita ilość węglowodanów pochodzących z danego pożywienia (ładunek glikemiczny) jest często ważniejsza niż ich jakość (indeks glikemiczny). Innymi słowy, nawet słodkie owoce mogą być spożywane z należytą ostrożnością, przede wszystkim z umiarem co do ilości. Więcej na temat ładunku glikemicznego można przeczytać na Wylecz.to
Owoce dla diabetyków: Zalecane porcje
Zazwyczaj porcja owoców dla diabetyka powinna dostarczać około 15 gramów węglowodanów. Wielkość porcji (tzn. waga lub objętość) zależy od zawartości węglowodanów w owocach; będzie ona oczywiście większa w przypadku owoców o niskim indeksie glikemicznym, a mniejsza w przypadku owoców bardziej cukrowych.
Jeśli zachowa się tę ostrożność, wpływ tych dwóch pokarmów na poziom glukozy we krwi będzie bardzo podobny, choć nie identyczny. Oprócz zawartości cukru, ważne jest, aby ocenić bogactwo w błonnik i formę, w jakiej pokarm jest przyjmowany.
Z tego powodu sok pomarańczowy ma wyższy indeks glikemiczny niż owoce w cząstkach, które z kolei podnoszą poziom cukru we krwi w mniejszym stopniu, gdy są spożywane z białą częścią skórki, zwaną albedo, ponieważ jest ona bogata w pektyny (rozpuszczalny błonnik).
Owoce (podobnie jak warzywa, z wyjątkiem ziemniaków) zawierają zarówno fruktozę, jak i błonnik pokarmowy; rozpuszczalny błonnik zmniejsza szybkość wchłaniania składników odżywczych, a fruktoza musi zostać przekształcona w glukozę. Obie te cechy sprawiają, że owoce mają dobry indeks glikemiczny, ale czy dotyczy to WSZYSTKICH owoców?
Jeśli chodzi o indeks glikemiczny owoców, najbardziej znaczące wartości podawane przez międzynarodowe tabele to:
- Dojrzały banan 70
- Morelowy 57-64
- Ananas 59
- Kiwi 53
- Winogrono 46-59
- Pomarańczowe 31-51
- Jabłko 28-44
- Czereśnie 22
Jest dość oczywiste, że wśród najczęściej spożywanych owoców, te o wysokim ładunku glikemicznym ALSO mają dość znaczny indeks glikemiczny; należy kontrolować spożycie bananów i winogron, ale osobiście nie radziłabym też diabetykom częstego jedzenia mandarynek i khaki.
Ciekawym zastosowaniem owoców o niskim indeksie i ładunku glikemicznym może być stosowanie ich jako przekąski w godzinach porannych lub popołudniowych, tak aby nie obciążać znacząco ładunku glikemicznego głównych posiłków; oczywiście jest to strategia, która musi być dobrze tolerowana przez diabetyka.
Jeśli chodzi o bardziej energetyczne i szybko metabolizowane owoce, to dbając o zmniejszenie porcji, powinny być one umieszczane głównie w okresie potreningowym. W ten sposób okno anaboliczne (nawet jeśli jest niewielkie) może ułatwić procesy regeneracji, zapobiec hiperglikemii i dać diabetykom możliwość włączenia do diety każdego rodzaju owoców z umiarem.
Bibliografia:
- Linee guida al diabete mellito – European Diabetes Working Party for Older People 2001-2004 – Congresso di Verona 12-14 maggio 2005.
- Tabelle di composizione degli alimenti INRAN – L. Marletta E. Carnovale
Jestem absolwentem Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie, a obecnie pracuję jako doradca personalny w zakresie zdrowia, aktywności fizycznej i odchudzania. Pracuję z klientami już od ponad 10 lat i lubię pomagać im w poprawie ich życia w każdy możliwy sposób. Moim nadrzędnym celem jest pomoc jak największej liczbie osób w realizacji ich marzeń i osiąganiu celów.